Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne - istota i przebieg

Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne to wprowadzona przez tarczę 4.0 (czyli ustawę z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19; Dz.U. poz. 1086) nowa procedura restrukturyzacyjna, której głównym założeniem jest sprawne zawarcie porozumienia z wierzycielami przy założeniu ochrony przed egzekucją bez udziału Sądu restrukturyzacyjnego i sędziego-komisarza. Jest to najprostsze i najmniej sformalizowane postępowanie restrukturyzacyjne, które opiera się przede wszystkim na własnych działaniach i inicjatywie dłużnika poprzez m. in. samodzielne zbieranie głosów od wierzycieli w celu głosowania nad układem.

Uproszczona restrukturyzacja, bazując na przepisach postępowania o zatwierdzenie układu, niweluje jego główne mankamenty i zapewnia ochronę przed niepożądanymi działaniami wierzycieli (również wierzycieli posiadających zabezpieczenie rzeczowe oraz zabezpieczenie przez przewłaszczenie na zabezpieczenie), a także zapewnia brak możliwości wypowiedzenia kluczowych dla dłużnika umów (najmu i dzierżawy przedsiębiorstwa, umów kredytu w zakresie środków pozostawionych do dyspozycji kredytobiorcy przed dniem otwarcia postępowania, leasingu, ubezpieczeń majątkowych, umów rachunku bankowego, umów poręczeń, umów obejmujących licencje udzielone dłużnikowi oraz gwarancji akredytyw wystawionych przed dniem otwarcia postępowania).

Pierwotnie uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne miało obowiązywać jedynie w stosunku do przedsiębiorców, którzy dokonali obwieszczenia do 30 czerwca 2021 roku, jednak ustawodawca wydłużył termin obowiązywania tzw. „covidówki” do 30 listopada 2021 roku.

Od dnia 1 grudnia 2021 roku uproszczone postępowanie będzie funkcjonować jako odpowiednio ulepszone postępowanie o zatwierdzenie układu.

Na skutek opublikowanej w dniu 23 czerwca 2020 roku ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 w III i IV kwartale 2020 roku zostało otwartych 396 uproszczonych postępowań o zatwierdzenie układu. Dla porównania należy wskazać, że w niniejszym okresie zostało otwartych jedynie 126 innego rodzaju postępowań restrukturyzacyjnych tj. 72 przyspieszone postępowania układowe, 39 postępowań sanacyjych, 13 postępowań układowych oraz dwa postępowania o zatwierdzenie układu. Uproszczone postępowanie o zatwierdzenie układu stanowiło w niniejszym okresie 68% wszystkich postępowań restrukturyzacyjnych. Statystyki podsumowujące I i II kwartał 2021 roku wskazują, iż zostało otwartych 869 uproszczonych postępowań o zatwierdzenie układu. Powyższa liczba przedstawia się następująco w podziale na poszczególne miesiące: w styczniu zostało otwartych 90 uproszczonych postępowań o zatwierdzenie układu, w lutym 120, w marcu 160, w kwietniu 156, w maju 106, a w czerwcu 237.

Powyższe dane wskazują na bardzo wysoką liczbę wszczętych postępowań restrukturyzacyjnych, które wynikają z negatywnych skutków pandemii, a także jej efektów czyli m.in. wprowadzenia tarczy 4.0 i wraz z nią możliwości otwarcia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego.

Niezłożenie wniosku o zatwierdzenie układu do Sądu w terminie 4 miesięcy od dnia otwarcia uproszczonego postepowania o zatwierdzenie układu skutkuje umorzeniem postępowania z mocy prawa.

Z uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego może skorzystać przedsiębiorca, który:

Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne mogą wdrożyć wszyscy przedsiębiorcy mający problem ze spłatą zobowiązań. Bez znaczenia pozostaje przy tym fakt, czy problemy finansowe powstały w okresie epidemii czy też w następstwie epidemii COVID-19.

Przed otwarciem uproszczonego postępowania o zatwierdzenie układu dłużnik ma obowiązek zawrzeć umowę o nadzór nad postępowaniem z wybranym przed siebie doradcą restrukturyzacyjnym.

Od dnia zawarcia umowy wybrany doradca restrukturyzacyjny pełni funkcję nadzorcy układu. W tym samym czasie dłużnik powinien przekazać nadzorcy układu spis wierzytelności, spis wierzytelności spornych oraz propozycje układowe.

Otwarcie uproszczonego postępowania o zatwierdzenie układu następuje z chwilą ukazania się obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W treści obwieszczenia wskazuję się dane dłużnika, imię i nazwisko nadzorcy układu oraz wyznaczony dzień układowy.

Według stanu z dnia układowego określa się uprawnienia wierzycieli do głosowania nad układem oraz skutki przyjętego układu. Wierzytelności powstałe po dniu układowym nie są objęte układem.

Po otwarciu uproszczonego postępowania o zatwierdzenie układu jego przebieg jest następujący:

1) w terminie 3 dni od dnia otwarcia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego (tj. od dnia ukazania się obwieszczenia w MSIG) nadzorca układu zawiadomią o tym fakcie sąd restrukturyzacyjny właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika;
2) dłużnik rozsyła do wierzycieli i komorników zawiadomienia o otwarciu uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego;
3) dłużnik we współpracy z nadzorcą układu sporządza finalną wersję propozycji układowych i maksymalnie na 3 tygodnie przed upływem 4 miesięcy od dnia otwarcia postępowania rozsyła karty do głosowania do wierzycieli;
4) dłużnik we współpracy z nadzorcą układu zbiera głosy wierzycieli na piśmie;
5) nadzorca stwierdza przyjęcie układu oraz sporządza sprawozdanie;
6) dłużnik składa do sądu restrukturyzacyjnego wniosek o zatwierdzenie układu wraz ze sprawozdaniem nadzorcy układu.

Do przyjęcia układu w omawianym postępowaniu dochodzi wówczas, gdy za jego przyjęciem wypowie się większość wierzycieli uprawnionych do głosowania nad układem, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

Warto jednak mieć na względzie, że ustawodawca dopuścił możliwość przeprowadzenia zgromadzenia wierzycieli w celu głosowania nad układem, co w praktyce oznacza, że osiągnięcie wymaganych większości może okazać się bardziej korzystne dla dłużnika, gdyż uchwała o przyjęciu układu zapada większością głosujących wierzycieli mających co najmniej 2/3 sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom (a nie uprawnionych do głosowania, co ma miejsce w przypadku korespondencyjnego zbierania głosów).

Decydując się na ten wariant restrukturyzacji należy pamiętać, że zaraz po otwarciu postępowania najważniejszą kwestią jest niezwłoczne podjęcie pracy w porozumieniu z nadzorcą układu nad finalną wersją propozycji układowych oraz planem restrukturyzacyjnym, które są kluczowymi elementami umożliwiającymi dłużnikowi podjęcie rozmów z wierzycielami.

Intensywna współpraca dłużnika z nadzorcą układu i bezzwłoczne przekazywanie wymaganej ustawą dokumentacji i informacji ma na celu sprawne przygotowanie wszystkich elementów wniosku o zatwierdzenie układu oraz sprawozdania nadzorcy układu.

Dłużnik powinien być świadomy, że nie może traktować niniejszego postępowania jako czasowej ucieczki przed egzekucją, lecz powinien od samego początku skupić się na rozmowach z wierzycielami. Należy bowiem wskazać, że efektywność przedmiotowego postępowania jest w dużej mierze zależna od zaangażowania i działań dłużnika (sporządzenie we współpracy z nadzorcą układu propozycji układowych, przekazywanie danych do planu restrukturyzacyjnego, zbieranie głosów, spotkania i negocjacje z wierzycielami itp.), a opieszałość dłużnika w przekazywaniu danych i unikanie kontaktów z wierzycielami to gwarantowane niepowodzenie uproszczonej restrukturyzacji.

Zasadniczymi zaletami uproszczonego postępowania o zatwierdzenie układu jest przede wszystkim łatwy sposób jego otwarcia poprzez ukazanie się obwieszczenia w MSIG bez udziału Sądu, szybki przebieg oraz wysoka ochrona przeciw egzekucyjna. Należy również pamiętać, że uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne trwa tylko 4 miesiące i można je wdrożyć wyłącznie jeden raz, co zapobiega nadużywania niniejszej instytucji w praktyce przez przedsiębiorców i w związku z czym jedyną szansą jego skutecznego przeprowadzenia są intensywne prace i negocjacje z wierzycielami podjęte niezwłocznie od dnia otwarcia postępowania (lub jeżeli jest taka możliwość jeszcze przed otwarciem postępowania).

Czym prędzej zostaną podjęte rozmowy i negocjacje z wierzycielami, tym zaistnieje większa szansa na zawarcie porozumienia i uzyskanie poparcia w zakresie oddania głosu za układem przez wierzycieli.

W tym miejscu należy wskazać, że w razie niepowodzenia w uproszczonej restrukturyzacji skutkującego odmową zatwierdzenia układu albo umorzeniem postępowania o zatwierdzenie układu po złożeniu wniosku o zatwierdzenie układu dłużnik może złożyć uproszczony wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego lub uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości.

Na podstawie przeprowadzonych badań ocenia się również, że skuteczność zawierania układów w uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym sięga około 60% i jest wyższa, aniżeli w przypadku pozostałych postępowań restrukturyzacyjnych. Należy jednak mieć na uwadze fakt, że postępowanie to obowiązuje zaledwie od roku, zatem za wcześnie jest jeszcze na pełną ocenę jego skuteczności.